TUBA-WISP II Study
Eierstokkanker is de vorm van kanker aan de vrouwelijke geslachtsorganen waar relatief veel vrouwen aan overlijden. Dit komt deels doordat het vaak pas wordt ontdekt in een vergevorderd stadium, omdat klachten laat ontstaan en vroegtijdige opsporing met bijvoorbeeld een echo niet effectief is. De kans om ooit eierstokkanker te krijgen bij de ‘gemiddelde’ vrouw is ongeveer 1,3%. Vrouwen met een BRCA-mutatie hebben een erfelijke aanleg waardoor het risico op eierstokkanker sterk verhoogd is. Zonder medisch ingrijpen zal 44% van de vrouwen met een BRCA1-mutatie en 17% van de vrouwen met een BRCA2-mutatie eierstokkanker krijgen. Daarom krijgen BRCA-mutatiedraagsters het advies om gelijktijdig eileiders én eierstokken te laten verwijderen rond de leeftijd van 40 jaar. Deze ingreep is zeer effectief; de kans op kanker in de buik daalt hierdoor met ongeveer 96%. Echter, eierstokverwijdering leidt tot een directe en vroegtijdige overgang. Aanvankelijk kunnen opvliegers, nachtzweten, seksuele- en emotionele problemen ontstaan. Op latere leeftijd lijkt er een hogere kans op hart- en vaatziekten, geheugenproblemen en botontkalking.
De afgelopen jaren is de kennis over het ontstaan van eierstokkanker sterk toegenomen. Het eierstokkanker type ‘hooggradig sereus’ komt het meeste voor, ook bij BRCA-mutatiedraagsters. Bij dit type eierstokkanker zijn er sterke aanwijzingen dat de kanker ontstaat in de eileider in plaats van in de eierstok.
De kennis dat eierstokkanker waarschijnlijk ontstaat in de eileider heeft geleid tot een nieuwe methode om eierstokkanker te voorkómen: eileiderverwijdering met uitgestelde eierstokverwijdering. Deze nieuwe optie past goed in de wens tot meer persoonlijke zorg waarbij zorgverlener en patiënt sámen bepalen welke behandeling het meest passend is. De voorlopige resultaten van de Nederlandse TUBA-studie laten zien dat deze nieuwe methode de kwaliteit van leven op korte termijn verbetert, vooral wat betreft overgangsklachten. De WISP-studie, een soortgelijke Amerikaanse studie, laat tot nog toe zien dat seksueel functioneren beter is na de nieuwe methode. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de veiligheid van deze methoden gelijk is, maar dit is nog niet bewezen. In de TUBA-WISP II studie willen we daarom, samen met de collega’s van de WISP-studie en vele andere (inter)nationale ziekenhuizen, onderzoeken of de kans op eierstokkanker voor de nieuwe methode gelijk is aan die van de standaard methode (gelijktijdige verwijdering van eileiders en eierstokken).
Joanne de Hullu, hoofdonderzoeker van de TUBA en TUBA-WISP II studie
update tuba-WISP II studie maart 2023
Wat wordt er onderzocht?
De TUBA-WISP II studie is het vervolgonderzoek van de TUBA (landelijk vanuit het Radboudumc) en WISP (in Amerika) studies. In deze onderzoeken wordt een mogelijk nieuwe manier onderzocht om eierstokkanker te voorkómen bij vrouwen die daar een hoog risico op hebben. De TUBA studie onderzoekt kwaliteit van leven, de WISP studie seksueel functioneren en de TUBA-WISP II studie veiligheid. De TUBA-WISP II studie is een internationale studie vanuit het Radboudumc met als vraag: is de kans op eierstokkanker net zo klein als eerst de eileiders worden weggehaald en pas later de eierstokken (nieuwe methode) als wanneer de eileiders en eierstokken tegelijk worden weggehaald (huidige methode)?
Steeds meer onderzoeken laten zien dat eierstokkanker in de eileiders begint en niet in de eierstokken. Daarom is het eerst weghalen van de eileiders en pas later de eierstokken mogelijk een nieuwe manier om eierstokkanker te voorkómen. Het voordeel hiervan is dat de eierstokken en dus de vrouwelijke hormonen langer in het lichaam blijven.
Hoe gaat het met het onderzoek?
Om te kunnen bewijzen dat de nieuwe methode net zo veilig is als de huidige methode, zijn 3000 vrouwen met een BRCA1 of BRCA2 mutatie nodig. Momenteel zijn er ruim 1100 vrouwen uit 6 verschillende landen die meedoen aan het onderzoek. De landen die nu meedoen aan het onderzoek zijn Nederland, België, Noorwegen, Italië, Polen en Amerika. Negen andere landen zijn zich aan het voorbereiden om ook mee te kunnen gaan doen. Naar verwachting doen over ongeveer 4 jaar de benodigde 3000 vrouwen mee.
Wat is er al bekend?
Kwaliteit van leven
Alle vrouwen die meedoen kiezen zelf tussen de nieuwe en huidige methode. Bij de 577 vrouwen die meedoen aan de TUBA studie keken we naar kwaliteit van leven wat betreft de overgang. We zien dat vrouwen die ervoor kozen om de eileiders en eierstokken te laten weghalen minder tevreden zijn met hun kwaliteit van leven dan vrouwen die eerst alleen de eileiders lieten weghalen. Dit komt doordat er na het weghalen van de eileiders en eierstokken meer klachten van de overgang ontstaan.
Na het weghalen van de eileiders en eierstokken wordt er meestal geadviseerd om hormoonvervangers te gebruiken (behalve als dat niet kan, bijvoorbeeld als er in het verleden borstkanker was). In de TUBA studie hebben we gevonden dat hormoonvervangers zorgen voor minder klachten van de overgang, maar dat er nog steeds een verschil is tussen de groepen.
Seksueel functioneren
Naast kwaliteit van leven wordt ook seksueel functioneren onderzocht. We zien dat vrouwen die de eileiders en eierstokken lieten weghalen minder tevreden zijn met hun seksueel functioneren dan vrouwen die eerst alleen de eileiders lieten weghalen. Dit geldt ook als er hormoonvervangers worden gebruikt.
Veiligheid
Tot op heden is er bij niemand van de ruim 1100 deelnemende vrouwen eierstokkanker ontstaan na de operatie. Maar, we mogen hieruit niet concluderen dat het eerst weghalen van de eileiders en pas later de eierstokken veilig is. Om over een veilige behandeling te spreken, zullen we veel vrouwen heel lang moeten volgen. De resultaten over veiligheid zullen dus pas over een aantal jaren bekend zijn.